Başarının Psikolojik Öğeleri

Başarının Psikolojik Öğeleri

Yıllardır yapılan pek çok araştırmada yüksek performans söz konusu olduğunda (araştırmaların çoğunluğu spor psikolojisi alanından gelmektedir) belirli bazı psikolojik öğelerin elit düzeyde performans gösteren kişilerle ortalama performans gösteren kişiler arasındaki farkta etkili olduğu bulunmaktadır. Orlick & Partingon'un 1988'de yaptıkları kapsamlı araştırmada buldukları öğeler, pek çok farklı çalışmada da tekrar tekrar karşımıza çıkmıştır. Abbott ve arkadaşlarının 2007 yılında yaptıkları araştırmadan derlediğim özeti aşağıda bulabilirsiniz... Her bir madde hakkında söylenecek çok söz var..

Bağlılık (sürece)

• Çalışmaya, antrenmana, derse ya da provaya.. erken gelir
• Çalışma sırasında aktif rol alır
• Ekibin kalanından, arkadaşlarından ayrı bir şekilde de çalışır
• Çalışma öncesi hazırlık yapar 
• Çalışma ve dinlenme sürelerini dengeli, ihtiyaca uygun biçimde planlar 
• Gelişim ve öğrenme sırasında oluşan aksaklıklara karşı dayanıklıdır

Odaklanma ve Dikkat Dağınıklığını Kontrol Edebilme

• Dikkat dağıtan unsurlar olsa bile odaklanma düzeyini koruyabilir
• Baskı altında sakin kalabilir
• Dikkatini neyin dağıtacağını bilir ve bunu engeller
• Performans öncesi uyguladığı sabit bir rutini, ritüeli vardır
• Rekabet durumlarında odağını rakibine değil, kendi performansına yönlendirebilir
• Dikkati dağıldığında yeniden odaklanma sağlayabilir

Zihinde Canlandırma (İmgeleme): etkili, berrak, 5 duyuyla sağlanan ve kişinin kontrolünün yüksek olduğu bir imgeleme becerisi vardır

• İmgelemeyi yeni beceriler edinmek, öğrenmek ve ekstra antrenman yapmak, prova almak için kullanır
• İmgelemeyi zorlu durumlarla ve olumsuz duygulanımları ile başa çıkmak için kullanır
• İmgelemeyi kendini performansa zihinsel olarak hazırlamak için kullanır

Gerçekçi Performans Değerlendirmesi Yapma

• Neyi iyi yaptığını, güçlü yönlerini ve gelişmesi gereken yönlerini ayrıntı ile bilir
• Dışarıdan gelen geribildirimden bağımsız olarak, kendi performansını gerçekçi bir biçimde değerlendirebilir
• Başarı ve başarısızlık tanımlarını uygun biçimde yapabilir (ilerleme devam ettiği sürece sadece başarıdan söz edilebilir...)

Etkili Çalışma (Prova Yapma)

• Prova, antrenman, ders sırasında etkili bir öğrenme deneyimi sağlar
• Çalışma sırasında yaptıklarını ve öğrendiklerini anlamlandırabilir (neyi neden yaptığını, an içinde gösterdiği çabanın büyük resim içindeki yerini bilir)
• Çalışma sırasındaki kişisel gelişim düzeyini takip edebilir
• Çalışma sırasında daha iyi anlamak için sorular sorar, açık bir zihin ile çalışma içinde yer alır

Hedef Belirleme

• Kendi başına, kısa, orta ve uzun vadeli hedefler belirleyebilir/belirler
• Hem antrenman/prova hem de performans hedeflerini ayrı biçimde belirler
• Ulaşma isteği uyandıran, motive eden performans hedeflerini ayrıntıyla belirler (başarı tanımı ayrıntılı ve nettir, ulaşmak istediğini iyi bilir)
• Gerçekçi, ulaşılabilir hedeflerin yanı sıra, asla bitmeyecek hedefler de belirler (günün birinde oscar almak ve ayrıca bambaşka bir oyunculuk ekolünün öncüsü olmak gibi)

Baskı ve Stresle Başa Çıkma

• Zaman baskısı, rakip baskısı, performans anksiyetesi vb. durumları olumlu biçimde karşılar
• Baskı altında özgüvenini ve kendine inancını koruyabilir
• Rekabet durumlarında "elinden gelenin en iyisini yapmaya" odaklanır (rakibinden daha iyisine değil)
• Hata yapması halinde, ya da bir eleştiri ile karşılaştığında odağını, özgüvenini ve ritmini koruyabilir 

Planlama ve Organizasyon Becerileri

• Çalışmalara erken gelir 
• Performans hazırlıklarını planladığı şekilde tamamlar
• Kişisel yaşamına özen gösterir, performans alanı ve özel yaşamının ihtiyaçlarını dengeli biçimde karşılayabilir (kendine vakit ayırır, sosyalleşir, eğlenir vb.)
• Önceliklerini belirleyebilme ve değiştirebilme becerisi vardır
• Rekabete hazırlık sürecini etkili biçimde planlayabilir

Yüksek Kişisel Farkındalık

• Duygularını tanır, anlar ve olumsuzlarla baş etmeyi bilir
• Hangi durumlarda nasıl tepkiler verdiğini bilir
• İçinde bulunduğu dönemin getirdiği psikolojik yüklerin farkındadır
• Geçmiş yaşantılarının, yumuşak karınlarının farkındadır
• ......